အေတြ႕အႀကံဳရင့္ၾကတဲ့
ေခြးပိုင္ရွင္ေတြကေတာ့ ေခြးကေလးေတြရဲ႕ အျပဳအမူဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြကို ေကာင္းေကာင္းနားလည္ သေဘာေပါက္ၿပီး ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခ်ဳိ႕လူေတြအေနနဲ႔ေတာ့ ေခြးေတြဟာ ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုအျပဳအမူေတြ ရွိေနရတယ္ဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အံ့ၾသစရာေတြ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ေနႏိုင္ပါတယ္။ ေဟာင္ျခင္း၊ ကိုက္ျခင္း၊ ကိုက္၀ါးျခင္းနဲ႔ ေခြးကေလးေတြရဲ႕ အျခားေသာအျပဳအမူေတြကို ေခြးပိုင္ရွင္ေတြဟာ မၾကာခဏဆိုသလို မွားယြင္းသေဘာေပါက္ေလ့ရွိၾကၿပီး မွားယြင္းစြာကိုင္တြယ္ၾကေလ့ ရွိၾကပါတယ္။
ေခြးပိုင္ရွင္အသစ္တစ္ေယာက္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေခြးေမြးဖို႔ စိတ္ကူးေနတဲ့သူတစ္ေယာက္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ့္ေခြးရဲ႕ အျပဳအမူေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သိနားလည္ထားၿပီး ကိုယ့္ေခြကို အေကာင္းဆံုးကိုင္တြယ္ထိန္းသိမ္းလိုၾကပါတယ္။ ေခြးကေလးေတြရဲ႕ အျပဳအမူေတြကို အေကာင္းဆံုးနားလည္ထားျခင္းဟာ ကိုယ့္ေခြးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ျပႆနာေတြကို အေကာင္းဆံုးကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းဖို႔နဲ႔ ကိုယ့္ေခြးကို ကာကြယ္ေပးႏုိင္ဖို႔ ပထမဆံုးေျခလွမ္းျဖစ္ပါတယ္။
ေခြးကေလးေတြရဲ႕ အျပဳအမူေတြနဲ႔ အဓိပၸာယ္ေတြကို ေအာက္မွာေဖာ္ျပေပးထားပါတယ္ . . .(၁) ေဟာင္ျခင္းေခြးအမ်ားစုဟာ ေဟာင္တာ၊ အီတာ၊ အူတာေတြကို အဆင့္အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ လုပ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ေဟာင္ေနျခင္းကေတာ့ အျပဳအမူဆိုင္ရာ ျပႆနာျဖစ္ၿပီး ေျဖရွင္းေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျပႆနာကို မေျဖရွင္းခင္မွာ ကိုယ့္ေခြးဟာဘာေၾကာင့္ ဒီလိုေဟာင္ေနရသလဲဆိုတာကို ေနရာမွာတင္ အရင္စဥ္းစားသင့္ပါတယ္။ ေခြးေတြဟာ ေအာက္ပါအခ်က္ေတြေၾကာင့္ ေဟာင္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။
- သတိေပးျခင္း၊ အခ်က္ေပးျခင္း- ကစားျမဴးထူးျခင္း၊ စိတ္လႈပ္ရွားျခင္း- အာရုံစိုက္ျခင္း၊ ရွာေဖြျခင္း- စိုးရိမ္ပူပန္ျခင္း- ပ်င္းရိၿငီးေငြ႕ျခင္း- အျခားေခြးမ်ားကို အခ်က္ေပးျခင္း(၂) ကိုက္၀ါးျခင္းအရာ၀ထၳဳေတြကို ကိုက္၀ါးျခင္းဟာ ေခြးေတြရဲ႕ သဘာ၀ျဖစ္သလို စိတ္ညစ္စရာအေကာင္းဆံုး အေလ့အက်င့္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ ကိုယ့္ေခြးဟာ ကိုက္၀ါးတဲ့အဆင့္ကေန ဖ်က္ဆီးတဲ့အဆင့္ထိ ေရာက္လာရင္ေတာ့ အျပဴအမူဆိုင္ရာ ျပႆနာျဖစ္လာပါၿပီ။ ေခြးေတြကိုက္၀ါးရျခင္း အေၾကာင္းရင္းေတြကေတာ့
- ေခြးသားေပါက္ေလးေတြ သြားေပါက္လာျခင္း
- ပ်င္းရိၿငီးေငြ႕ျခင္း၊ စြမ္းအင္မ်ားပိုလွ်ံျခင္း
- စိုးရိမ္ပူပန္ျခင္း
- ေခြးငယ္ေလးမ်ား သိလိုစိတ္ျပင္းျပျခင္း
ကိုယ့္ေခြးဟာ ကိုက္၀ါးတတ္တဲ့ ၀ါသနာဆိုးဆိုး၀ါး၀ါးရွိေနရင္ ကိုက္၀ါးႏိုင္တဲ့ အရုပ္မ်ားမ်ားထားေပးၿပီး ကိုက္၀ါးေစသင့္ပါတယ္။ အေရးႀကီးတဲ့ ပစၥည္းေတြကို ေခြးနဲ႔အေ၀းမွာ ထားပါ။ ကိုယ္အျပင္သြားစရာရွိရင္ ေခြးကိုပ်က္စီးႏိုင္မႈအနည္းဆံုးေနရာမွာ ထားခဲ့သင့္ပါတယ္။ ေခြးဟာ မကိုက္၀ါးသင့္တာကို ကိုက္၀ါးေနတာေတြ႕ခဲ့ရင္ မလုပ္ဖို႔ ေငါက္ႏိုင္ဆူႏိုင္ပါတယ္။ ၿပီးရင္ သူကိုက္၀ါးေနတဲ့ အရာက္ို ကိုက္၀ါးစရာ အရုပ္တစ္ခုနဲ႔ အစားထိုးေပးပါ။
(၃) တူးဆြျခင္းအခြင့္အေရးသာရရင္ ေခြးကအမ်ားစုဟာ တူးလို႔ဆြလို႔ရသမွ်ေနရာတိုင္းမွာ တူးၾကယက္ၾကပါလိမ့္မယ္။ ဒါဟာ သူတို႔ရဲ႕ ပင္ကိုဗီဇျဖစ္ပါတယ္။
Terriers လိုေခြးမ်ဳိးေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ အမဲလိုက္တဲ့အေလ့အက်င့္ရာဇ၀င္အရ ပိုၿပီးတူးၾကဆြၾကေလ့ ရွိပါတယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ ေခြးေတြဟာ ေအာက္ပါအေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ တူးၾကဆြၾကပါတယ္။
- ပ်င္းရိျခင္း၊ စြမ္းအင္ပိုလွ်ံျခင္း- စိုးရိမ္ျခင္း၊ ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္း- အမဲလိုက္ဗီဇ- ပိုင္ဆိုင္မႈ(အရိုး၊ အရုပ္စသည္)ကို သို၀ွက္ရန္- လြတ္ေျမာက္ရန္၊ တစ္ေနရာရာသို႔ ၀င္ေရာက္ရန္ကိုယ့္ေခြးဟာ ကိုယ့္ၿခံထဲမွာ တူးဆြေနရင္ေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ဖို႔ ေကာင္းပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္တူးေနသလဲဆိုတာကို ေလ့လာၿပီး ဆံုးျဖတ္လုပ္ကိုင္ပါ။ ဘယ္လိုမွေျပာလို႔မရေအာင္ တတူးထဲတူးေနရင္ေတာ့ သဲေသတၱာလိုမ်ုဳိး သူတို႔ေတြစိတ္ႀကိဳက္တူးလို႔ဆြလို႔ရမယ့္ အရာတစ္ခုထားေပးလိုက္တာ ပိုအဆင္ေျပပါလိမ့္မယ္။
(၄) စြန္႔ပစ္ခံရမွာ စိုးရိမ္ပူပန္ျခင္းစြန္႔ပစ္ခံရမွာကို စိုးရိမ္ပူပန္ျခင္းဟာ ေခြးေတြမွာေတြ႕ရေလ့ရွိတဲ့ အျပဳအမူဆိုင္ရာ ျပႆနာတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ သိသာထင္ရွားတဲ့ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြျဖစ္တဲ့ အသံေပးျခင္း၊ ကိုက္၀ါးျခင္း၊ သဘာ၀မက်စြာ ဆီးသြားျခင္း၊ ၀မ္းသြားျခင္း၊ အျခားသဘာ၀မက်တဲ့ အျပဳအမူမ်ားစြာတုိ႔ဟာ ပိုင္ရွင္ျဖစ္သူက စြန္႔ပစ္ခံရတဲ့ ေခြးတစ္ေကာင္မွာ ေတြ႕ေလ့ရွိပါတယ္။ အထက္ေဖာ္ျပပါ အျပဳအမူအားလံုးကို ေတြ႕ရဖို႔ေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္ထားလို႔ မရျပန္ပါ။ စြန္႔ပစ္ခံရမွာစိုးရိမ္ပူပန္တဲ့ လကၡဏာေတြဟာ ေအာက္ပါအေၾကာင္းေတြေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါေသးတယ္။
- ေခြးပိုင္ရွင္ထြက္ခြာဖို႔ ျပင္ဆင္ေနရင္ ေခြးဟာ စြန္႔ပစ္ခံရမွာ စိုးရိမ္ပူပန္ပါတယ္- ပိုင္ရွင္ထြက္သြားၿပီး ၁၀မိနစ္က ၁၅မိနစ္အတြင္းမွာ သဘာ၀မက်တဲ့ အျပဳအမူေတြ ျပေလ့ရွိပါတယ္- ေခြးဟာ ပိုင္ရွင္ေနာက္ကို ေျပးလိုက္ဖို႔ ျပင္ဆင္မယ္- ပိုင္ရွင္ကို ထိေတြ႕ႏိုင္သမွ် ထိေတြ႕ဖို႔ ၾကိဳးစားမယ္(၅) မသင့္ေတာ္ေသာ အညစ္အေၾကးစြန္႔ျခင္းအညစ္အေၾကးကို မဆင္မျခင္စြန္႔တာဟာ ေခြးေတြရဲ႕ စိတ္ပ်က္စရာအေကာင္းဆံုး အျပဳအမူျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုအက်င့္ဆိုးဟာ ကိုယ့္အိမ္ကို ညစ္ပတ္ေစရုံသာမက အျပင္သြားတဲ့အခါ၊ အလည္အပတ္သြားတဲ့အခါမ်ဳိးမွာ ေခြးကိုေခၚသြားလို႔ မျဖစ္ေအာင္ ဆိုးပါတယ္။ ဒီလိုမ်ဳိး အညစ္အေၾကးေတြစြန္႔ေနရင္ တိရစၦာန္ဆရာ၀န္နဲ႔ ပထမဆံုး တိုင္ပင္ၿပီး ေခြးမွာ က်န္းမာေရးျပႆနာရွိေနသလား အရင္စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ျပႆနာမရွိရင္ေတာ့ ေအာက္ပါအခ်က္ေတြထဲက ဘယ္အခ်က္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္သလဲဆိုတာ ေလ့လာၾကည့္ဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။
- နယ္ေျမသတ္မွတ္ျခင္း- စိုးရိမ္ပူပန္ျခင္း- အာရုံစိုက္ခံရေအာင္ လုပ္ျခင္း- အိမ္ညစ္ပတ္ေပေရေနျခင္းေခြးသားေပါက္ကေလးေတြမွာေတာ့ ၁၂ပတ္သားအရြယ္အထိ ႀကံဳရာေနရာမွာ အညစ္အေၾကးစြန္႔တာကို မေရွင္မလႊဲသာ လက္ခံရပါလိမ့္မယ္။ ေခြးႀကီးေတြမွာဆိုရင္ေတာ့ ဒီအက်င့္ဆိုးကို ေပ်ာက္ေအာင္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ လုပ္ေပးမွ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
(၆) အစာေတာင္းျခင္းအၿမဲတမ္းစားစရာေတာင္းေနတတ္တာ ေခြးေတြရဲ႕ အက်င့္ဆိုးတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေခြးပ္ိုင္ရွင္အမ်ားစုကေတာ့ ေတာင္းတိုင္းေကၽြးေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အဲဒီလိုသာ ေတာင္းတိုင္းေကၽြးေနရင္ ေခြးေတြရဲ႕ အစာေျခဖ်က္မႈမွာ ျပႆနာျဖစ္ႏိုင္တဲ့အျပင္ အ၀လြန္ေရာဂါျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ေခြးေတြက အစားမက္ၾကတာေၾကာင့္ ေတာင္းၾကတာမွန္ေပမယ့္ စားႁကြင္းစားက်န္ကိုေတာ့ မေကၽြးသင့္ပါ။ မွတ္ထားသင့္တာက အစာေကၽြးျခင္းဟာ ေခြးကိုခ်စ္တာ မဟုတ္ပါ။ ကိုယ့္ေခြးက ကိုယ့္ကို တအီအီအစာေတာင္းေနတာကို မေကၽြးဘဲေနဖို႔ဆိုတာ ေတာ္ေတာ္ေလးေတာ့ ခဲယဥ္းပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ သူေတာင္းတုိင္း ခ်ခ်ေကၽြးေနရင္ေတာ့ ေရရွည္မွာ ျပႆနာနဲ႔ ၾကံဳရႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္အစာမစားခင္မွာ ကိုယ့္ကိုေငးၾကည့္လို႔ မျမင္ႏိုင္တဲ့ ေနရာမ်ဳိးမွာ ေခြးကိုေနခိုင္းသင့္ပါတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ အျခားအခန္းတစ္ခုမွာ ထားသင့္ပါတယ္။ ေခြးက ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ေနမယ္ဆိုရင္ ကိုယ္နဲ႔ကိုယ့္မိသားစု စားေသာက္ၿပီးတဲ့အခါမွာ သူ႔ကိုဆုခ်တဲ့အေနနဲ႔ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ ေကၽြးေမြးျပဳစုေပးရင္ ပိုေကာင္းပါလိမ့္မယ္။
(၇) ေနာက္ကလိုက္ျခင္းေခြးေတြဟာ လႈပ္ရွားေနတဲ့ အရာ၀ထၳဳေတြေနာက္ကေန ေျပးလိုက္ေလ့ရွိတာဟာ သူတို႔ရဲ႕ ဗီဇကလာတဲ့ အက်င့္ျဖစ္ပါတယ္။ ေခြးေတြဟာ ေျပးလႊားေနတဲ့ အျခားတိရစၦာန္ေတြ၊ ကားေတြနဲ႔ လူေတြေနာက္ကို ေပ်ာ္ေပ်ာ္ႀကီး ေျပးလိုက္ေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ အဲဒီအက်င့္ရဲ႕ ရလာဒ္ကေတာ့ အႏၲရာယ္ျဖစ္ျခင္းနဲ႔ ပ်က္စီးဆံုးရႈံးျခင္းေတြပါပဲ။ ေခြးေတြရဲ႕ အဲဒီလို ေျပးလိုက္ေလ့ရွိတဲ့ အက်င့္ကို ျပင္ေပးဖို႔မတတ္ႏိုင္ရင္ေတာ့ အပ်က္အစီးနည္းႏိုင္သမွ်နည္းေအာင္ ေအာက္ပါႀကိဳတင္ကာကြယ္ေရးေတြကို ေဆာင္ရြက္ထားသင့္ပါတယ္။
- အိမ္ထဲမွာမဟုတ္တဲ့ အခ်ိန္တိုင္းမွာ ေခြးကို လည္ပတ္ပတ္ၿပီး ႀကိဳးခ်ည္ထားသင့္ပါတယ္- ကိုယ့္ေခြးကို ကို္ယ္ေခၚရင္လာေအာင္ က်င့္ေပးထားပါ- ေခြးကကိုယ့္ကို္ အာရုံစိုက္ေစမယ့္ ခရာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဆူဆူညံညံ အသံေပးႏိုင္မယ့္အရာပဲျဖစ္ျဖစ္ လက္လွမ္းမီရာမွာ ထားပါ- လိမ့္ေနတဲ့အရာေတြ ခုန္ေပါက္ေနတဲ့အရာေတြကို အၿမဲသတိထားပါအေကာင္းဆံုးကေတာ့ ကိုယ့္ေခြးကို စံနစ္တက် ေလ့က်င့္ေပးထားတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုေလ့က်င့္ေပးျခင္းအားျဖင့္ ကို္ယ့္ေခြးရဲ႕အသက္အႏၲရာယ္ကိုပါ ကာကြယ္ေပးရာေရာက္ပါတယ္။
(၈) ခုန္ေပါက္ျခင္းေခြးငယ္ေလးေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕မိခင္ကို ႀကိဳဆိုဖို႔၊ ႏႈတ္ဆက္ဖုိ႔နဲ႔ အေမနဲ႔ ထိေတြ႕ႏိုင္ဖို႔ ခုန္ေပါက္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ လူေတြကို ႏႈတ္ဆက္ဖို႔အတြက္ပါ ခုန္ေပါက္ၾကေလ့ရွိပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ သူတို႔မွာ လႊမ္းမိုးႏိုင္စြမ္းရွိတာကို ေဖာ္ျပႏုိင္ဖို႔လည္း ခုန္ေပါက္ေလ့ရွိပါေသးတယ္။ ခုန္ေပါက္ေနတဲ့ ေခြးတစ္ေကာင္ဟာ အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ရသလို အႏၲရာယ္လဲ ႀကီးပါတယ္။ ေခြးေတြခုန္ေပါက္တဲ့အက်င့္ကို ေဖ်ာက္ႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းေတြ အမ်ားႀကီးရွိေပမယ့္ ေအာင္ေအာင္ျမင္္ျမင္ေတာ့ မေဖ်ာက္ႏိုင္ေသးပါ။ ေခြးရဲ႕ေျခေထာက္ကို ပင့္ေပးလိုက္တာ၊ လက္သည္းေတြကို ဆုပ္ကိုင္လိုက္တာ၊ ေခြးကို တြန္းလိုက္တာတို႔ဟာ တစ္ခါတစ္ခါမွာ အလုပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေခြးအမ်ားစုအတြက္ေတာ့ ဒီလိုလုပ္ျခင္းေၾကာင့္ ေခြးရဲ႕အထင္လြဲမႈကို ရႏိုင္ပါတယ္။ ခုန္ေပါက္တာဟာ တစ္ခါတစ္ရံမွာ လူရဲ႕အာရုံစိုက္မႈကို ရဖို႔လုပ္တဲ့ အျပဳအမူလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေခြးကဒီလို ခုန္ေပါက္တာဟာ ကိုယ့္အတြက္ ဆုလာဘ္ျဖစ္တယ္ဆိုတာ သိထားသင့္ပါတယ္။ ဒါကိုမလိုခ်င္ရင္ေတာ့ ဂရုမစိုက္ဘဲ ေရွာင္ထြက္သြားတာဟာ အေကာင္းဆံုးနဲ႔ အရိုးဆံုးနည္းလမ္းျဖစ္ပါတယ္။ ေခြးနဲ႔ မ်က္လံုးခ်င္းမဆံုပါေစနဲ႔။ ေခြးကို စကားလည္းမေျပာပါနဲ႔။ ထိလည္းမထိပါနဲ႔၊ ကိုယ့္အလုပ္ကိုသာ ဟန္မပ်က္ဆက္လုပ္ေနလိုက္ပါ။ ေခြးက ၿငိမ္ၿငိမ္သက္သက္ျဖစ္သြားရင္ ဆုခ်လိုက္ပါ။ ဒီလိုလုပ္ေပးရင္ မၾကာခင္မွာပဲ ေခြးက ကိုယ့္သေဘာထားကို နားလည္လာပါလိမ့္မယ္။
(၉) ကိုက္ျခင္းေခြးေတြဟာ ဗီဇနဲ႔ သူတုိ႔ရဲ႕စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာေၾကာင့္ ကိုက္ၾကေလ့ ရွိပါတယ္။ ေခြးငယ္ေလးေတြဟာ အျခားေခြးေတြနဲ႔ လူေတြကို သူတို႔ရဲ႕ပတ္၀န္းက်င္ကို စူးစမ္းေလ့လာဖို႔နဲ႔ သူတို႔ေနတဲ့ေနရာအေၾကာင္း ေလ့လာဖို႔ ကိုက္ေလ့ခဲေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ သြားၿဖဲတာနဲ႔ ကိုက္ခဲတာဟာ လက္သင့္မခံႏိုင္တဲ့ အျပဳအမူျဖစ္ေၾကာင္း ေခြးပိုင္ရွင္က ကိုယ့္ေခြးငယ္ေလးေတြကို သိေအာင္လုပ္ေပးရပါလိမ့္မယ္။ ေခြးငယ္ေလးဘ၀ကရလာတဲ့ အက်င့္အျပင္ ေအာက္ပါအေၾကာင္းေတြေၾကာင့္လည္း ကိုက္ခဲေလ့ရွိၾကပါတယ္။
- ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္းႏွင့္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ကာကြယ္ဖို႔- ပိုင္ဆိုင္မႈကို ကာကြယ္ဖို႔- နာက်င္ျခင္းႏွင့္ ဖ်ားနာျခင္း- အင္အားႀကီးေၾကာင္း ျပသဖို႔- အမဲလိုက္တဲ့ ဗီဇအခ်ဳိ႕ေခြးမ်ဳိးေတြဟာ အႏၲရာယ္ေပးႏုိင္တယ္လ္ို႔ ယူဆၾကေပမယ့္ ေခြးအမ်ဳိးအစားေရြးၿပီး ေမြးဖို႔လည္း မလိုပါ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုရင္ ပိုင္ရွင္နဲ႔ ေခြးေမြးသူေတြဟာ ကိုယ့္ေခြးကို ေလ့က်င့္ေပးတာ၊ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ အသားက်ေအာင္ လုပ္ေပးတာေတြနဲ႔ ကိုက္ခဲတတ္တဲ့ ဗီဇစိတ္ကို ေလ်ာ့ေအာင္လုပ္ေပးႏိုင္သူေတြ ျဖစ္ၾကလို႔ပါ။
(၁၀) စိတ္တိုေသာင္းက်န္းျခင္းစိတ္ဆိုးေနတဲ့ ေခြးတစ္ေကာင္ဟာ ဟိန္းေဟာင္ျခင္း၊ မာန္ဖီျခင္း၊ သြားၿဖဲျပျခင္း၊ ကိုက္ခဲျခင္းနဲ႔ ခုန္အုပ္ဖို႔အတြက္ အသင့္ျဖစ္ေနတဲ့ လကၡဏာေတြကို ျပေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီအျပဳအမူေတြကို ေတြ႕ရရင္ေတာ့ ကိုယ့္ေခြးဟာ စိတ္တိုေသာင္းက်န္းဖို႔ အဆင္သင့့္ျဖစ္ေနၿပီဆိုတာ သတိျပဳၿပီး အရင္က ဘယ္လိုသေဘာေကာင္းတယ္ဆိုတာ ေမ့ပစ္ဖို႔ လိုလာပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ အလြယ္တကူအၾကမ္းဖက္ေလ့ရွိၿပီး ႏိုင္ထက္စီးနင္းျပဳေလ့ရွိတဲ့ ရာဇ၀င္ရွိတဲ့ေခြးေတြနဲ႔ စိတ္တိုေသာင္းက်န္းေလ့ရွိတဲ့ မိဘေတြက ေပါက္ဖြားလာတဲ့ ေခြးေတြဟာ အျခားေခြးေတြန႔ဲ လူေတြအေပၚမွာ စိတ္တိုေသာင္းက်န္းအႏိုင္က်င့္ခ်င္တဲ့ လကၡဏာမ်ဳိးေတြ အလြယ္တကူ ျပေလ့ရွိပါတယ္။ စိတ္တိုေသာင္းက်န္းရတဲ့ အေျခခံအေၾကာင္းရင္းဟာ ကိုက္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းနဲ႔ ဆင္တူပါတယ္။ ကိုယ္ေမြးထားတဲ့ ေခြးမွာ စိတ္တိုလြယ္ၿပီး ကိုက္ခ်င္ခဲခ်င္တဲ့ အျပဳအမူေတြရွိေနရင္ေတာ့ တိရိစၦာန္ဆရာ၀န္နဲ႔ အရင္တိုင္ပင္သင့္ပါယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ က်န္းမာေရးျပႆနာေတြေၾကာင့္လည္း ေခြးေတြဟာ စိတ္တိုေသာင္းက်န္းေလ့ရွိလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ေခြးမွာ က်န္းမာေရးျပႆနာ မရွိခဲ့ရင္ေတာ့ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ ေခြးေလ့က်င့္ေရးဆရာနဲ႔ တိုင္ပင္ရပါလိမ့္မယ္။ ေတာ္ေတာ္ႀကီးကို ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး ေသာင္းက်န္းတဲ့ေခြးေတြကိုေတာ့ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ လူေတြကို အေႏွာင့္အယွက္မေပးႏိုင္ေအာင္ သတိထားၿပီး ထိန္းသိမ္းေပးဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။
ေခြးကေလးေတြရဲ႕ အျပဳအမူေတြဟာ အေတာ္စိတ္၀င္စားဖို႔ ေကာင္းပါတယ္။ သူတို႔မွာ ခံစားတတ္တဲ့ ႏွလံုးသားလည္း ရွိသလို လူေတြလိုပဲ အက်င့္စရုိက္ေတြ ရွိေနတာေၾကာင့္ လူနဲ႔နီးစပ္တယ္လို႔ ေခၚတာျဖစ္မယ္ထင္ပါရဲ႕။
Most experienced dog owners are familiar with common dog behavior problems, but some may wonder why dogs exhibit these behaviors. Barking, biting, chewing and many other common dog behaviors are often misunderstood and mishandled by dog owners. Perhaps you are new to dog ownership, considering getting a dog, or just wish to better manage your dog's behavior problems. Thoroughly understanding the most common dog behavior problems is the first step to solving and preventing them. A solid foundation of
obedience training will help you prevent or better control common dog behavior problems.
- Warning or Alert
- Playfulness/Excitement
- Attention-seeking
- Anxiety
- Boredom
- Responding to Other Dogs
2. Chewing
Chewing is a natural action for all dogs - it's just a part of the way they are wired. However, chewing can quickly become a behavior problem if your dog causes destruction. The most common reasons dogs chew are as follows:
- Puppy Teething
- Boredom / Excess Energy
- Anxiety
- Curiosity (especially puppies)
Encourage your dog to chew on the right things by providing plenty of chew toys. Keep personal items away from your dog. When you are not home, keep your dog crated or confined to an area where less destruction can be caused. If you catch your dog chewing the wrong thing, quickly correct him with a sharp noise. Then, replace the item with a chew toy. One of the most important things you can do: make sure your dog gets plenty of
exercise!
3. Digging
If given the chance, most dogs will do some amount of digging - it's a matter of instinct. Certain breeds, like Terriers, are more prone to digging because of their hunting histories. In general, most dogs dig for these reasons:
- Boredom or Excess Energy
- Anxiety or Fear
- Hunting Instinct
- Comfort-Seeking (such as nesting or cooling off)
- Hiding Possessions (like bones or toys)
- To Escape or Gain Access
If your dog digs up your yard, it can get pretty frustrating for you. Try and determine the cause of the digging, then work to eliminate that source. Spend more time with your dog, give him more
exercise, and work on extra
training. If digging is inevitable, set aside an area where your dog can learn it is "okay" to dig, like a sand box.
Separation anxiety is one of the most commonly discussed dog behavior problems. Manifestations include vocalization, chewing, inappropriate urination and defecation, and other forms of destruction that occur when a dog is separated from his owner. Not all of these actions are the result of separation anxiety. Signs of true separation anxiety include:
- Dog becomes anxious when owner prepares to leave
- Misbehavior occurs in the first 15-45 minutes after owner leaves
- Dog wants to follow owner around constantly
- Dog tries to be touching owner whenever possible
True separation anxiety requires dedicated training, behavior modification and desensitization exercises. Medication may be recommended in extreme cases, but this should be a last resort.
5. Inappropriate Elimination
Inappropriate urination and defecation are among the most frustrating dog behaviors. They can damage areas of your home and make your dog unwelcome in public places or at the homes of others. It is most important that you discuss this behavior with your veterinarian
first to rule out health problems. If no medical cause is found, try to determine the reason for the behavior, which can come down to one of the following:
Inappropriate elimination is unavoidable in puppies, especially before 12 weeks of age. Older dogs are another story - many require serious behavior modification to rid them of the habit because you must often alter their perception of themselves.
6. Begging
Begging is a bad habit, but many dog owners unfortunately encourage it. This can lead to digestive problems and obesity. Dogs beg because they love food - but table scraps are not treats, and food is not love! Yes, it is hard to resist that longing look, but giving in "just this once" creates a problem in the long run. In a pack setting, a subordinate would never beg from alpha dogs without reprimand. When you teach your dog that begging is permitted, you jeopardize your role as pack leader. Before you sit down to eat, tell your dog to
stay, preferably where he will not be able to stare at you. If necessary, confine him to another room. If he behaves, give him a special treat only after you and your family are completely finished eating.
7. Chasing
A dog's desire to chase moving things is simply a display of predatory instinct. Many dogs will chase other animals, people and cars. All of these can lead to dangerous and devastating outcomes! While you may not be able to stop your dog from
trying to chase, you can take steps to prevent disaster.
- Keep your dog on a leash at all times (unless directly supervised indoors).
- Train your dog to come when called.
- Have a dog whistle or noisemaker on hand to get your dog's attention.
- Stay aware and watch for potential triggers, like joggers.
Your best chance at success is to keep the chase from getting out of control. Dedicated training over the course of your dog's life will teach him to focus his attention on
you first - before running off.
8. Jumping Up
Puppies jump up to reach and greet their mothers. Later, they may jump up when greeting people. Dogs may also jump up to exert dominance. A jumping dog can be annoying and even dangerous. There are many methods to stop a dog's jumping, but not all will be successful. Lifting a knee, grabbing the paws, or pushing the dog away might work for some, but for most dogs this sends the wrong message. Jumping up is often attention-seeking behavior, so any acknowledgment of your dog's actions provide a reward! The best method: simply turn away and ignore your dog. Do not make eye contact, speak, or touch your dog. Go about your business. When he relaxes and remains still, calmly reward him. It won't take long before your dog gets the message.
9. Biting
Dogs bite for reasons that can be traced back to instinct and pack mentality. Puppies bite and nip on other dogs and people as a means for exploring their environment and learning their place in the pack. Owners MUST teach their puppies that mouthing and biting are
not acceptable. Beyond puppy behavior, the motivation to bite or snap typically comes from the following:
- Fear or Defensiveness
- Protection of Property
- Pain or Sickness
- Dominance Assertion
- Predatory Instinct
Though some breeds are thought to be dangerous, it is my belief that breed specific legislation is not the answer. Owners and breeders are the ones who can help decrease the tendency for any type of dog to bite through proper training, socialization and breeding practices.
Dog aggression is exhibited by growling, snarling, showing teeth, lunging and biting. It is important to know that any dog has the potential to become aggressive, regardless of breed or history. However, dogs with violent or abusive histories and those bred from dogs with aggressive tendencies are much more likely to exhibit aggressive behavior towards people or other dogs. Reasons for aggression are basically the same as the reasons a dog will bite or snap, but overall canine aggression is a much more serious problem. If your dog has aggressive tendencies, consult your vet first - it may stem from a health problem. Then, seek the help of an experienced dog trainer. Serious measures should be taken to keep others safe from aggressive dogs!
